De struikelstenen

Op 10 december 2016 zijn in Borgsweer, Termunterzijl en Woldendorp (gemeente Delfzijl) struikelstenen geplaatst voor de Joodse families Cohen van den Berg-Bruckmann, Cohen-Nieweg en Oudgenoeg-Frenkel en voor verzetsman Andreas Gorter, in totaal 15.

Struikelstenen zijn herdenkingsstenen voor de slachtoffers van het naziregime, zoals Joodse mensen, homoseksuelen en politiek vervolgden. Struikelstenen heten officieel Stolpersteine en zijn bedacht door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij liet zich hierbij inspireren door een tekst uit de Talmoed: ‘Een mens is pas vergeten als zijn naam is vergeten’.

Eind 2015 lagen er in 21 landen in 1.600 plaatsen 54.000 stenen. Ook in Nederland zijn er al in meer dan 120 plaatsen struikelstenen gelegd, soms honderden, soms maar een paar.

Gunter Demnig legt iedere steen persoonlijk voor de huizen waar de slachtoffers hebben gewoond. Iedereen krijgt een eigen steen. De struikelstenen hebben een afmeting van 10 x 10 cm en zijn aan de bovenkant bedekt met een messing plaatje. Daarin staan naam, geboortejaar, datum van wegvoering, datum en plaats van overlijden, met bovenin de toevoeging ‘Hier woonde’. De stenen liggen vlak in de straat, gelijk met de andere bestrating, maar vallen op door hun kleur en de lichtweerkaatsing. Dit trekt de aandacht van voorbijgangers en die worden zo uitgenodigd om erbij stil te staan. Om het te kunnen lezen, moet je door de knieën en het hoofd buigen. Je buigt op deze manier als het ware voor het slachtoffer. Het struikelen is dus niet letterlijk struikelen, maar symbolisch.

Elk steentje is eigenlijk een klein monument. Door ze voor het huis van de slachtoffers te plaatsen en er hun naam op te zetten, zijn ze heel persoonlijk.

Zo kun je zien waar alle slachtoffers hebben gewoond en krijgen ze weer een plekje in de steden en dorpen waar ze woonden.

Gunter Demnig legt struikelstenen in Woldendorp voor de familie Oudgenoeg-Frenkel.

Gunter Demnig legt struikelstenen in Borgsweer voor de familie Cohen van den Berg-Bruckmann

In Woldendorp is na de steenleggingen een Herdenkingsbijeenkomst gehouden voor de familie Oudgenoeg-Frenkel en Andreas Gorter. Hier vindt u het programma en hier de volledige tekst van de bijeenkomst.

Voor de families Cohen van den Berg-Bruckmann en Cohen-Nieweg is in Borgsweer voorafgaand aan de steenleggingen een herdenkingsbijeenkomst gehouden: zie het programma en de volledige tekst. Hiervan is ook een video gemaakt, duur ongeveer een uur, kosten € 12,50. Verkrijgbaar bij Jan Kerbof, tel. 0596-601642.

Opdat zij niet vergeten worden …